Twee belangrijke trends voor jullie vrijwilligerscentrale

Natuurlijk, we weten het: bij een vrijwilligerscentrale is er zelden genoeg tijd om je fatsoenlijk voor te bereiden op de toekomst. Toch is het verstandig om stil te staan bij het volgende. De sector is al sinds een paar jaar aan het veranderen, en de coronacrisis heeft een aantal van die ontwikkelingen versneld en versterkt. Hebben jij en je collega's van de vrijwilligerscentrale (VWC) een scherp beeld van de belangrijkste trends op het gebied van vrijwilligerswerk? En is jullie huidige aanpak toekomstbestendig – voor het nieuwe jaar en daarna?

Microvrijwilligerswerk maakt een opmars

Wetenschappers ontwaren al sinds het begin van het millennium de contouren van een nieuwe vorm van vrijwilligerswerk. Geleidelijk aan ontstaat een nieuwe houding onder vrijwilligers, waarbij ze nog altijd hun steentje willen bijdragen, maar wel met bevredigende activiteiten die in een korte periode kunnen worden voltooid. Dit nieuwe model van vrijwillig werken wordt microvrijwilligerswerk, maar ook wel flexvrijwilligerswerk genoemd.

Traditioneel verbinden vrijwilligers zich voor een langere tijd aan één goed doel. Gelukkig zijn de vrijwilligers van vandaag niet minder sociaal bewogen, maar ze willen zelf graag ook iets terugkrijgen voor hun inzet. Vaak willen ze door middel van vrijwilligerswerk hun vaardigheden uitbreiden, een bepaalde ervaring opdoen en tegelijk een leuke tijd hebben. Maar net als jij en ik, zitten ze steeds krapper in hun tijd.

Het is ook duidelijk dat de vrijwilliger 2.0 zich minder vaak exclusief committeert aan één goed doel. Deze flexvrijwilliger stapt makkelijker van de ene organisatie naar de andere; wanneer een taak is afgerond, worden de tijd en vaardigheden aangewend voor een ander goed doel.

Met deze nieuwe vorm van vrijwilligerswerk kunnen mensen kortdurende, flexibele en eenmalige vrijwilligersactiviteiten uitvoeren. Zelfs vrijwilligers met een beperkte beschikbaarheid kunnen deelnemen aan waardevolle activiteiten – op voorwaarde dat die van kleinere omvang zijn. Er zijn allerlei vormen van microvrijwilligerswerk. Om een beeld te vormen; denk aan het kortdurend inzetten van vaardigheden, doneren of inzamelen van materiaal, het tekenen van een petitie, etc.  

Oké, maar wat kan onze vrijwilligerscentrale doen om in te spelen op deze trend?

Een VWC is natuurlijk ook een expertisecentrum. Dat betekent dat een vrijwilligerscentrale goed inzicht hoort te hebben in de beweegredenen van de vrijwilligers. Wat is hun drive? Aan welke voorwaarden moet het werk voldoen? En wat kan de centrale doen om aantrekkelijke activiteiten aan te bieden waar meer vrijwilligers op af komen, die ook nog eens terugkomen?

Een belangrijke eerste stap voor een VWC is dan ook om alle medewerkers goed te informeren. Alle collega’s bij de centrale moeten goed op de hoogte zijn van dit soort belangrijke ontwikkelingen. Vervolgens is het van belang om de medewerkers te betrekken bij de beslissing hoe de vrijwilligerscentrale en de staf hierop inspelen.

Moedig organisaties in de regio dus aan om korte taken aan te bieden die vrijwilligers in hun drukke dag kunnen passen – denk aan klussen van een kwartier, tot maximaal een uur of twee, drie. Dit moeten wel interessante en betekenisvolle taken zijn. Dan ervaren vrijwilligers nog altijd dat hun werk impact heeft en kunnen ze genieten van wat Chris Jarvis de helpers’ high noemt.

Een microvrijwilliger kan bijvoorbeeld een poster voor een bepaalde activiteit ontwerpen, een korte toespraak houden om het bewustzijn rond een goed doel te vergroten, of feedback geven op een nieuwsbrief of website. Zorg daarbij dat er voldoende activiteiten zijn die uitnodigen tot fysieke interactie. Hoewel veel flexvrijwilligersactiviteiten ook online kunnen worden uitgevoerd, is het belangrijk om genoeg mogelijkheden te hebben voor mensen die technisch minder onderlegd zijn of gewoon liever onder de mensen zijn.

En omdat we allemaal van variatie houden, is het net zo belangrijk om een breed aanbod met verschillende, kortdurende mogelijkheden te hebben. Dit geeft meer mogelijkheden en flexibiliteit aan de vrijwilligers. En mocht je je afvragen hoe je die vrijwilligers voor dit soort activiteiten gaat vinden, we hebben speciaal daarvoor we een artikel geschreven over hoe je in drie stappen een aantrekkelijk aanbod creëert.

Of je het nu leuk vindt of niet, microvrijwilligerswerk is een blijvertje. Nog niet elke organisatie ziet hoe het takenaanbod goed kan worden opgeknipt. Anderen hopen dat het wel overwaait. Maar voor veel VWC's én ontvangende organisaties, is het een kwestie van overleven. En waarom zou je geen tweesporenbeleid voeren? Natuurlijk kunnen je VWC en de organisaties doorgaan met ‘vrijwilligerswerk oude stijl’, en daarnaast een aanbod creëren dat naadloos past bij de nieuwe microvrijwilligers. Ook korte en ad-hoc vormen van vrijwilligerswerk maken ten slotte impact.

Onthoud daarbij alsjeblieft ook dat, hoe hard we het ook proberen, het succes en de impact van vrijwilligerswerk niet altijd in getallen kan worden uitgedrukt. Ook kleinschalige vrijwilligersactiviteiten vergroten het bereik van een goed doel. Mede omdat ze samen – als team – worden uitgevoerd, dragen alle microtaken wel degelijk bij aan de algehele impact.

Versnelde digitalisering

De digitalisering is overal in de maatschappij toegenomen, met een enorme versnelling tijdens en in de nasleep van de pandemie. Deze golf heeft de vrijwilligerssector natuurlijk niet overgeslagen. Integendeel: de versnelde digitalisering heeft gezorgd voor een snelle groei van het aantal mogelijkheden voor virtueel vrijwilligerswerk, terwijl VWC's zich begonnen te realiseren hoe belangrijk het is om ook voldoende technisch onderlegde vrijwilligers te hebben. In het VK bleek uit de Covid-19 impactbarometer voor de vrijwilligerssector, dat het vereiste niveau voor de digitale vaardigheden van vrijwilligers met 73% omhoog was gegaan. Dat maakt duidelijk dat veel huidige vrijwilligers baat zullen hebben bij het verbeteren van hun (digitale) vaardigheden.

Tegelijkertijd hadden veel mensen ineens meer tijd tijdens de lockdown, terwijl in de gemeenschap om hen heen nieuwe problemen ontstonden. Dit leidde tot de komst van “een meer diverse groep, voor wat betreft vaardigheden en demografische kenmerken, dan gewoonlijk betrokken in vrijwilligerswerk." Dit is natuurlijk een geweldige ontwikkeling voor het vrijwilligerswerk, maar voorlopig is het de vraag hoelang deze specifieke vrijwilligers zich blijven inzetten. Ook als ze dat wel doen – wat uiteraard het mooist zou zijn! – kunnen vrijwilligerscentrales en, in het verlengde daarvan, de ontvangende organisaties, veel bereiken door een flexibele en toekomstbestendige werkomgeving te creëren.

Stappenplan voor verbetering van de digitale vaardigheden bij je vrijwilligerscentrale

Laten we beginnen met een nulmeting; het is belangrijk om een goed beeld te hebben van de technische/digitale vaardigheden in je organisatie. Misschien is er al wat duidelijkheid over minder sterke punten of problemen in de omgang met een bepaald digitaal platform, maar dit moet grondig worden onderzocht. Dat kan heel goed met een korte enquête voor alle medewerkers van je VWC. Uit de resultaten zal helder worden naar welke gebieden de aandacht moet uitgaan.

Zodra je een helder beeld hebt van de aan te scherpen digitale vaardigheden, is het tijd om te upskillen. Er zijn organisaties die daarvoor een heel programma voor digitale vaardigheden opzetten, maar dat is echt niet altijd nodig. Het kan goed zijn dat je organisatie verder kan na enkele gerichte trainingen.

Waar vind je een trainer? Het ligt voor de hand om eerst tussen je eigen vrijwilligers te zoeken. Iemand die al bij of via je vrijwilligerscentrale werkt, zal waarschijnlijk graag helpen bij het toekomstbestendig maken van de VWC! Lukt het niet meteen om die IT-expert te vinden? Dan wordt het tijd om verder te kijken. Misschien kun je via een hogeschool of een andere onderwijsinstelling in je regio een student of net afgestudeerde vinden die wil helpen?

Je kunt ook verder op zoek in het netwerk van je VWC. Stel de vraag aan netwerkpartners; wie weet kennen zij de juiste persoon. Dit is ook een goede gelegenheid om jullie netwerk actief uit te breiden. Waarom zou je geen contact opnemen met nog onbekende plaatselijke bedrijven? Een samenwerking met een plaatselijk bedrijf is in het algemeen goed voor beide partijen. Laat jullie behoefte de aanzet zijn tot een mooi voorbeeld van corporate volunteering. Zo verdubbel je de impact!

Verder is het ook mogelijk een betaalde kracht in te schakelen om de digitale vaardigheden van de medewerkers een boost te geven. En met de juiste zzp’er kunnen ook andere IT-zaken in de organisatie een beurt krijgen. Een echte IT-professional kan je helpen met het vernieuwen van de website of het selecteren van een nieuwe tool voor digitale communicatie met je medewerkers.

Zorg voor een toekomstbestendige vrijwilligerscentrale

Trends komen en gaan. Maar durf je erop te gokken dat deze twee wel weer overwaaien? Hoe groot is die kans, denk je?

Wij zijn ervan overtuigd dat dit permanente ontwikkelingen zijn. Het beste advies dat we kunnen geven: reageer tijdig en adequaat. Onze wereld heeft toekomstbestendige vrijwilligerscentrales nodig voor grotere en duurzamere impact. Dus waar wacht je op?  

‍