Vrijwilligerswerk voor de SDG's - en hoe jouw organisatie kan bijdragen!

De Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) zijn 17 onderling verbonden doelen die samen zorgen voor een duurzame toekomst. De doelen richten zich op ‘s werelds grootste uitdagingen, van armoede en ongelijkheid tot klimaatverandering en ongelijkheden in de gezondheidszorg. Ze vormen daarmee een ambitieuze blauwdruk voor een betere toekomst voor iedereen in 2030. Om deze doelen te bereiken, moeten we samenwerken op wereldniveau.

We gaan het in dit artikel hebben over de essentiële rol die vrijwilligers hebben in het behalen van de SDGs en hoe jouw vrijwilligersorganisatie kan bijdragen. Maar laten we eerst even inzoomen op de SDGs. De SDGs, aangenomen en opgezet door 193 VN Lidstaten in 2015, vormen een belangrijk antwoord op de grootste uitdagingen wereldwijd. De focus is erg breed, en het richt zich onder andere op het eindigen van armoede en honger, het verzekeren van toegang tot kwaliteitsonderwijs, en het werken aan een duurzaam klimaat. Ieder doel is een cruciaal puzzelstukje van een puzzel, en als deze compleet is vormt het een blauwdruk voor een eerlijkere en duurzame toekomst. 

De SDGs kunnen worden gecategoriseerd in vijf P’s (Engels!):

• Mensen: Doelen met betrekking tot het uitbannen van armoede, het waarborgen van een goede gezondheid en welzijn, en het bereiken van kwaliteitsonderwijs.
• Planet (Planeet): Doelen die zich richten op planeet en klimaat, zoals klimaatactie en leven onder water.
• Prosperity (Welvaart): Doelen die zich richten op economische groei, eerlijk werk, en ongelijkheid verminderen.
• Peace (Vrede): Doelen die zich richten op rechtvaardige, vreedzame en inclusieve gemeenschappen.
• Partnerships (Partnerschappen): Het laatste doel is gericht op samenwerking op wereldniveau om de doelen te halen.

De SDG's vertegenwoordigen een afspraak van landen wereldwijd om samen de meest dringende globale problemen aan te pakken. Om ze te halen is toewijding en betrokkenheid van personen, gemeenschappen, organisaties en regeringen nodig. Kortom: de SDG's zijn een universele taal en blauwdruk om samen een duurzame toekomst te creëren.

Vrijwilligerswerk en de SDG's

Vrijwilligerswerk is essentieel voor de SDG's op veel verschillende manieren, zo stellen de Verenigde Naties. Vrijwilligerswerk brengt mensen en gemeenschappen samen om te groeien, veerkracht te creëren en verantwoordelijkheid voor de eigen gemeenschap te ontwikkelen. Ze versterken sociale betrokkenheid en vertrouwen door individuele en collectieve vrijwilligersacties. Deze leiden tot duurzame en krachtige ontwikkeling, voor mensen, door mensen.

Vrijwilligers kunnen het bewustzijn over de SDG's op creatieve manieren vergroten en vaak zelfs de meest afgelegen of gemarginaliseerde gemeenschappen bereiken. Vrijwilligers bezitten vaak ook technische expertise waarmee ze complexe uitdagingen effectief aan kunnen pakken. Met deze kennis vullen ze de kenniskloven in die kunnen missen binnen organisaties. Ze vullen basisvoorzieningen aan in gebieden waar deze ontbreken en maken zo een aanzienlijk verschil in deze gemeenschappen. Hun acties zijn ook een voorbeeld van gedrag dat anderen inspireert om betrokken te raken en bij te dragen aan de SDG's op lokaal niveau.

Vrijwilligerswerk vergroot ook de maatschappelijke betrokkenheid, inspireert anderen en stimuleert de veranderingen die nodig zijn om de SDG's in gemeenschappen te realiseren. Door deze betrokkenheid zorgt vrijwilligerswerk ervoor dat niemand achterblijft. De kracht om iedereen te bereiken is essentieel om de SDG's te lokaliseren zodat duurzaamheid ook in lokale gemeenschappen een grote rol gaat spelen.

Tot slot vereisen veel SDG’s veranderingen in gedrag en houding in bijvoorbeeld manieren van samenleven of consumptie. Aangezien vrijwilligers zo midden in de samenleving staan, inspireren ze gemeenschappen en leiden ze deze gedragsverandering in goede banen door het goede voorbeeld te geven. Zo kunnen vrijwilligers(organisaties) samen pioniers worden voor een duurzame wereld!

Dus... hoe kun je beginnen?

Hoewel de connectie tussen vrijwilligerswerk en de SDG's duidelijk is, weten veel vrijwilligersorganisaties helaas niet altijd hoe ze moeten beginnen. Gelukkig kan ik je hiermee helpen. Je kent de SDG's nu en je weet hoe vrijwilligerswerk kan bijdragen aan de SDG's. Laat me je dus in 3 eenvoudige stappen op weg helpen:

Stap 1: Zorg dat je team de SDG's kent

De eerste stap is dat je teamleden en jijzelf de SDG's kennen en erachter komen aan welke SDG jouw organisatie bijdraagt. Dus...

• Onderzoek en leer: Begin met een breed onderzoek naar de 17 SDG's, doelen en indicatoren. Probeer tijdens het onderzoek te begrijpen hoe deze doelen verband kunnen houden met de missie van jouw organisatie en wat ze betekenen. Wees ruimdenkend, want de doelen zijn vaak met elkaar verbonden.  
• Relevantie vaststellen: Identificeer welke SDG's het nauwst aansluiten bij de doelen en activiteiten van jouw organisatie. Het is tijd om nu wat dieper te gaan. Bepaal de doelen die het meest relevant zijn voor je werk en de grootste impact kunnen hebben. De SDGs zijn vaak met elkaar verbonden, dus de impact die je maakt met je vrijwilligerswerk is vaak nog groter dan je denkt. Een simpel voorbeeld: Als jij jezelf inzet voor SDG 1 (Geen Armoede), dan werk je indirect ook aan SDG 3 (Goede Gezondheid en Welzijn), SDG 4 (Kwaliteitsonderwijs), SDG 5 (Gendergelijkheid) en SDG 10 (Ongelijkheid Verminderen).
• Betrek je team: Nu is het tijd om je team erbij te betrekken. Organiseer een trainingssessie om je team te informeren over de SDG's. Zorg ervoor dat iedereen op zijn minst de bredere context en het belang van de doelen begrijpt. Ons teamlid Gerbrand helpt je hier graag bij, als SDG Voice!

Stap 2: Stel doelen en indicatoren op

Goed, je team kent de SDG's en de mogelijkheden om eraan bij te dragen. Nu is het tijd om samen specifieke doelen en indicatoren voor jullie organisatie te bepalen.

• Stem je doelen op elkaar af: In stap 1 heb je geleerd welke doelen relevant kunnen zijn voor jouw organisatie. Nu is het tijd om duidelijk te definiëren hoe de missie van je organisatie aansluit bij specifieke SDG's. Als je begint, selecteer dan een beperkt aantal doelen. Dit maakt het overzichtelijker en impactvoller om naartoe te werken.
• Maak je doelstellingen SMART: Ontwikkel SMART-doelstellingen die verband houden met de SDG's die je net hebt gekozen. Dit kan soms moeilijk zijn, maar maak je geen zorgen. De SDG's bestaan uit doelen, targets en indicatoren en vooral de targets en indicatoren kunnen je helpen om de doelstellingen SMART te maken. Als je je bijvoorbeeld richt op onderwijs, zou een SMART doel kunnen zijn om het aantal studenten dat wordt bereikt met onderwijsprogramma's binnen een jaar met een bepaald percentage te verhogen (SDG 4).
• Maak een plan van actie: Doelen, check! Indicatoren, check! Nu is het tijd voor actie. Maak een actieplan waarin je de stappen beschrijft die je organisatie gaat nemen om naar deze doelstellingen toe te werken. Je kunt zo uitgebreid zijn als je wilt, maar zorg ervoor dat dit actieplan in ieder geval uitvoerbaar is. Je hoeft je huidige strategie niet volledig te veranderen, maar probeer te kijken hoe je de SDG's kunt integreren in je strategie. Dit is het meest tijdseffectief en zorgt ervoor dat je de focus houdt op de missie van je organisatie.

Stap 3: Implementeer en controleer de voortgang

Je bent nu goed uitgerust om met de SDG's aan de slag te gaan. Laten we het plan omzetten in actie.

• Ontwikkel nieuwe vrijwilligersprogramma’s met SDG's in gedachten: Pas de huidige programma's en projecten aan om ze af te stemmen op de door jou gekozen SDG's. Hetzelfde geldt voor het ontwikkelen van nieuwe programma's. Zorg ervoor dat je activiteiten direct bijdragen aan de beoogde doelen.
• Monitoring en evaluatie: Volg en evalueer de vooruitgang die jij en je vrijwilligers boeken. Verzamel regelmatig gegevens die betrekking hebben op je doelstellingen en kijk welke vooruitgang er is geboekt. Als je het vergelijkt met je baseline, kun je de impact van je (vrijwilligers)impact beoordelen en bijsturen waar nodig. Pro tip: Deedmob meet de impact van vrijwilligerswerk op basis van de SDG's. Als je een organisatie aanmaakt op een Deedmob-platform, kun je zien hoeveel uren worden bijgedragen aan de SDG's en welke activiteiten bijdragen aan welke SDG's. Lees hier meer over ons meetmodel, dat we in samenwerking met het Centraal Bureau voor de Statistiek hebben ontwikkeld.
• Communiceer: Deel je voortgang met je stakeholders, vrijwilligers en de gemeenschap. Dit vergroot alleen maar het bewustzijn over de SDG's en je organisatie. Is het niet cool om te rapporteren over hoe je bijdraagt aan een betere wereld? Als je een voorbeeld nodig hebt, kijk dan eens hoe Deedmob zijn bijdragen communiceert!
• Samenwerken: Nu is het tijd om samen te werken met andere organisaties, zowel binnen als buiten je sector. Dit versterkt je impact en helpt om complexe problemen aan te pakken. Als je in Nederland bent, raden we je aan om de website van SDG Nederland te bezoeken om communities te vinden. Ga anders naar de website van de Verenigde Naties om evenementen, communities en acties per SDG te vinden. 
• Andere tools die we aanraden: Als je in Nederland woont, biedt MAEX een geweldige baseline-tool voor je huidige SDG Social Handprint. Voor gemeenten raden we de Belgische VVSG SDG Impact Analyse ten aan. Met beide tools kun je een baseline vaststellen. In combinatie met Deedmob's SDG impactmeting, ben je volledig klaar om de vooruitgang te volgen en te rapporteren over de impact die je organisatie en vrijwilligers maken!

___

Wij geloven dat je de SDG's kent, weet hoe vrijwilligerswerk bijdraagt en dat je nu goed uitgerust bent om aan de slag te gaan met het integreren van de SDG's in je organisatie. We weten dat de SDG's het beste middel zijn om een duurzame en gelijke toekomst voor iedereen te bereiken. Aangezien vrijwilligerswerk zo'n cruciale rol speelt, is het tijd om je vrijwilligers volledig in te zetten voor een duurzame toekomst.

‍

Bronnen:

• CBS & Deedmob - Vrijwilligerswerk en de Sustainable Development Goals
• Deedmob - SDG-impact
• SDG Zone - Hoe kan ik me als vrijwilliger inzetten voor de SDG's?
• Vrijwilligers van de VN - Vrijwilligerswerk en de Duurzame Ontwikkelingsdoelen
• Verenigde Naties - SAMENWERKING VOOR DE DOELSTELLINGEN VAN DUURZAME ONTWIKKELING

‍